Cultuurhistorische waarde
Sinds eeuwen zijn schaapskuddes onlosmakelijk verbonden met het lokale landschap en vertegenwoordigen daardoor een belangrijke cultuurhistorische waarde. De aanwezigheid van cultuurhistorische waarden vergroot de waardering van een gebied door recreanten. Zo roept het zien van een schaapskudde in een heidelandschap bij veel recreanten een herinnering op aan hoe het vroeger was. Bij veel mensen zijn die soort herinneringen belangrijk voor hun culturele identiteit.
De waardering van schaapskuddes door recreanten wordt onderstreept door de positieve invloed die dieren in het algemeen en landbouwhuisdieren in het bijzonder, op veel mensen hebben. In het geval van schaapskuddes kan worden gesteld dat de lammeren die in het voorjaar geboren worden de sterkste aantrekkingskracht op mensen hebben. Schapen drijven door honden wekt veel interesse bij het publiek. Her en der worden de schaapskuddes ook ingezet in lesprogramma’s voor leerlingen. Ook bij het scheren van de schaapskudde is er veel interesse van derden.
Tot enkele jaren geleden hadden veel mensen nog maar zelden van de termen ‘begrazing’ of ‘landschapsbeheer’ gehoord. Intussen worden de begrippen langzaam, maar zeker ingeburgerd. Begrazing is in feite een ruime benaming voor landschapsbeheer met (gedomesticeerde) grazers met als doel meer ‘groen’ in ons door wegen, lintbebouwingen en industrieterreinen dichtslibbende land te creëren en te beheren. Om tal van redenen wordt recentelijk terug gegrepen naar oude beheersmaatregelen, namelijk begrazing door kleine en grote herkauwers. Elke maatregel, zowel de machinale als de dierlijke techniek, heeft voor- en nadelen. De kunst is die beheersvorm te kiezen waarmee met een minimum aan kosten zo goed mogelijk de vooropgestelde doeleinde kunnen worden gerealiseerd.
Doelstellingen natuurbeheer Stichting Schaapskudde Benneveld
In landschapsbegrazing hebben de schapen in het verleden voor deze doeleinden al hun nut bewezen. Dit betekent vaak dat oude lokale zeldzame schapenrassen worden ingezet en op die manier opnieuw een plaats in de maatschappij krijgen en op die manier van uitsterven kunnen worden behoed. Kortom, dit is een manier wat aansluit met onze doelstelling om het levend agrarisch cultuurhistorisch erfgoed in stand te houden.
De kudde als graasmachine met als doel nutriëntenafvoer in gebieden en onderhoud of heroriëntatie van de vegetatie en anderzijds de kudde als inkomensvoorziening, waarbij natuurlijke productiviteit wordt nagestreefd. Bijvoorbeeld door adoptie van de schapen, wol verkoop, vlees verkoop, workshop schaapknippen, excursies, enz.
Ook hebben we de doelstelling om zowel de visie en intentie van de grondbeheerder en kuddebeheerder dichter bij elkaar te brengen en zo tot overleg en kennisuitwisseling aan te zetten in de samenwerking.
Beheer natuurgebieden
Meningen lopen uiteen over de precieze effecten van begrazing door schapen, maar volgende effecten worden beschreven: concurrentieverhouding tussen soorten, transport van zaden en vruchten, structuurvariatie van het begraasde terrein, nutriëntentransport en –afvoer, vermindering brandgevaar (door verjonging van de planten) en vegetatieontwikkeling.
Begrazing creëert micromilieus zoals vee/schapen paadjes, opengetrapte plekken en mierenbulten. Dit leidt doorgaans tot een grotere verscheidenheid aan planten- en diersoorten.
Dalerveense Veen bij Dalerveen
Restant (ca. 85 ha) aan de westzijde van het eens zo uitgestrekte Bourtangerveen, 2 km ten zuiden van Nieuw-Amsterdam. Bestaat uit afgegraven, maar niet ontgonnen hoogveen. Doordat de omgeving werd ontgonnen, is het veenrestant sterk uitgedroogd; regeneratie wordt dan ook niet nagestreefd. Het terrein werd doorsneden door de spoorlijn van de NAM. Deze is niet meer aanwezig en is nu een zandpad. Het oostelijk gelegen deel mag zich natuurlijk gaan ontwikkelen, waardoor uiteindelijk een eiken-berkenbos zal ontstaan. In het westelijke deel wordt gestreefd naar een weids landschap met heide en grassen. De openheid wordt bereikt door begrazing met Drentsheide schapen en Herefords runderen. Door het dempen van een 700 m lange en diepe sloot, die dwars door het gebied liep, blijft er veel meer vocht in het terrein achter. Natte heidevegetaties zijn zich aan het ontwikkelen en plaatselijk is veenmosgroei op gang gekomen. Het gebied is niet vrij toegankelijk maar er is de mogelijkheid om er omheen te wandelen en zo alle indrukken van het gebied op die manier op te doen.
De Palms bij Meppen
Vlakbij de weg van Zweeloo naar Coevorden ligt het prachtige authentieke Drentse esdorp Meppen. Een oud Drents dorp met alles erop en eraan: hoge essen, madelanden langs de beek, heide en zandverstuivingen tot aan de rand van het dorp.
Met grove dennen bebost stuifzandgebied (37 ha), is gelegen ten westen van Meppen. Deels in eigendom van Staatsbosbeheer en deels in particulier eigendom, waaronder bij de Boermarke van Meppen. Eind 19e eeuw aangelegd om het dorp en omringende landerijen tegen stuivend zand te beschermen. Door beplanting met andere naald- en loofboomsoorten nu een gevarieerd bosgebied. Jeneverbes Palm of Palmbossie is de Drentse benaming voor jeneverbes. De indrukwekkende jeneverbesstruiken in dit reservaat vormen een waar doolhof. De aanwezigheid van jeneverbessen is hoofdzakelijk te danken aan een periode van overbegrazing door schapen aan het eind van de 19e eeuw. Hierdoor ontstond kaal stuifzand. Toen de begrazing door schapen wegviel, zagen de jeneverbessen hun kans schoon om zich massaal uit te zaaien en zich plaatselijk te ontwikkelen tot ondoordringbare struiken. Het gebied is vrij toegankelijk op de zandwegen en paden. Behalve dwalen door de jeneverbesstruiken kan hier ook door de aangrenzende Mepperdennen, voornamelijk bestaand uit eik en Grove den, worden gewandeld. Het meenemen van honden is alleen toegestaan in het bosgebied waar de schapen niet kunnen komen. Jeneverbesstruiken van een omvang zoals in De Palms van meer dan 100 jaar oud, worden in Nederland bijna niet meer aangetroffen.